Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΕΝΟΣ ΜΕΓΑΛΟΥ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΗ

του Alejandro Guerrero (Partido Obrero Aργεντινής)

O ηγέτης του πιο σημαντικού πολιτικού γεγονότος του εικοστού αιώνα στη Λατινική Αμερική, ο ηγέτης της Κουβανέζικης Επανάστασης, πέθανε. Xάρη στον Φιντέλ Kάστρο μια ολόκληρη γενιά νέων ανθρώπων συνέχισε να κρατάει το λάβαρο του σοσιαλισμού. Ο θάνατός έρχεται σε μια κρίσιμη στιγμή για την επανάσταση στην Κούβα και τη Λατινική Αμερική.

Στη δίκη του μετά την επίθεση στο στρατώνα Μονκάδα το 1953, ο Φιντέλ Κάστρο μετέτρεψε το δικαστικό εδώλιο σε πολιτικό βάθρο με την εκφώνηση του διάσημου λόγου του “Η Ιστορία θα με δικαιώσει” - ένα πλήρες πολιτικό πρόγραμμα που είχε σαν άξονα το αίτημα για ελεύθερες εκλογές και επικύρωση του αστικοδημοκρατικού συντάγματος του 1940 που άνοιξε την περίοδο των κυβερνήσεων που ονομάστηκαν “νόμιμες” (Ραμόν Γράου Σαν Μαρτίν και Κάρλος Πρίο) μέχρι το πραξικόπημα του Φουλχένσιο Μπατίστα τον Μάρτιο του 1952.

Με τη νίκη της επανάστασης, την 1η Ιανουαρίου 1959, η ηγεσία των ανταρτών στην εξουσία προσπάθησε να εφαρμόσει αυτό το πρόγραμμα: ήρθε σε συμφωνία με τα αντιπολιτευόμενα στη δικτατορία του Μπατίστα αστικά κόμματα και διόρισε ως πρόεδρο τον Μανουέλ Ουρρούτια, εκπρόσωπο αυτού του συνασπισμού. Στις 8 Ιανουαρίου με μια πολιτική μανούβρα στην κυβέρνηση θέλησαν να επιβάλουν μια στρατιωτική χούντα, αλλά ο Κάστρο και το Κίνημά του της 26ης Ιουλίου (Μ26) κάλεσαν σε γενική απεργία για να την αποτρέψουν.
Αργότερα, όταν ο Ουρρούτια απομάκρυνε τον Φιντέλ από τη στρατιωτική διοίκηση, η κινητοποίηση των εργατών και αγροτών τον αποκατέστησε και ο πρόεδρος αναγκάστηκε να παραιτηθεί. Ο συνασπισμός με την αστική τάξη έσπασε και ψηφίστηκε η απαλλοτρίωση των εμπορικών καταστημάτων ζάχαρης, πολλά από τα οποία βρίσκονταν στα χέρια βορειοαμερικανών μακρυχέρηδων. Αυτό σημαίνει: όταν οι αστικοδημοκρατικοί στόχοι που επιδίωκε το επαναστατικό κίνημα αποδείχθηκαν ανέφικτοι εφόσον δεν αφαιρούνταν από την αστική τάξη και τους μεγάλους γαιοκτήμονες η οικονομική και πολιτική δύναμή τους, η κουβανική ηγεσία επιτέλεσε τον ιστορικό της ρόλο: προχώρησε θαρραλέα σε αυτήν την κατεύθυνση και σάρωσε όλη την παλιά κρατική εξουσία. Τον Ιανουάριο του 1961, αφού ο Κάστρο διοίκησε προσωπικά τις πολιτοφυλακές που απέτρεψαν την εισβολή των εξόριστων (που χρηματοδοτούνταν, εκπαιδεύονταν και εξοπλίζονταν από τη CIA) στον Κόλπο των Χοίρων, η κουβανική κυβέρνηση διακήρυξε δημοσίως το “σοσιαλιστικό” χαρακτήρα της επανάστασης.

Έτσι, οι δημοκρατικοί σύμμαχοι του Μ26 αποχώρησαν από την κυβέρνηση ή απελάθηκαν, καταλήγοντας στην εξορία. Η επανάσταση μπήκε σε κρίση σε σχέση με τις αρχικές της παραδοχές και, ενώ η κυβέρνηση απομάκρυνε τα αστικά κόμματα και απαλλοτρίωσε τους μεγάλους γαιοκτήμονες (λατιφουντίστες), απαγόρευσε τις ελεύθερες εκλογές στα συνδικάτα και απέτρεψε οποιαδήποτε ανεξάρτητη ανάπτυξη των οργανώσεων των εργατών και του ίδιου του προλεταριάτου. Η αποκλειστική εξουσία του M26 προήλθε από την προσωπική δύναμη του Κάστρο και θέσπισε έναν ιδιότυπο (sui generis) βοναπαρτισμό. Λίγο αργότερα, οι οικονομικές αποτυχίες (η αποτυχία της γεωργικής καμπάνιας και κυρίως η ήττα των τάσεων εκβιομηχάνισης, στην οποία ηγούνταν ο Τσε Γκεβάρα και η αριστερή πτέρυγα του Μ26) θα ωθήσει τον Κάστρο να προσφύγει στην αντεπαναστατική γραφειοκρατία του Κρεμλίνου· και ακόμη, το Κομμουνιστικό Κόμμα που είχε αντιταχθεί στην επανάσταση γιατί ερχόταν σε αντίθεση με την πολιτική ισορροπιών την οποία η Μόσχα είχε συμφωνήσει με τις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις, έγινε αποφασιστικός παράγοντας της κυβέρνησης και το Μ26 πήρε το όνομα του σταλινικού κόμματος.

Από τότε, και ιδιαίτερα μετά την αποτυχία της φοκιστικής εμπειρίας του Γκεβάρα (foquismo από το ισπανικό foco, εστία – απόπειρες δημιουργίας επαναστατικών εστιών σε διάφορες χώρες), ο Κάστρο προσπάθησε να αποτρέψει άλλους ακολουθήσουν την κουβανική οδό. Ενέκρινε τον “ειρηνικό δρόμο” προς τον σοσιαλισμό που είχε αναπτύξει ο Σαλβαδόρ Αγιέντε στη Χιλή (1970-1973) και στη συνέχεια, όταν το 1979 η Νικαραγουανή Επανάσταση ήταν γεγονός, δήλωσε κατηγορηματικά ότι η Νικαράγουα δεν χρειαζόταν να πράξει με τον τρόπο που είχε ο ίδιος πράξει στην Κούβα, έτσι που οι Σαντινίστας δεν απαλλοτρίωσαν την αστική τάξη, ούτε τους γαιοκτήμονες και ανασυγκρότησαν τον τακτικό στρατό που η επανάσταση είχε διαλύσει.
Στα τελευταία χρόνια της πραγματικής του διακυβέρνησης, ο Κάστρο υποστήριξε εθνικιστικές κυβερνήσεις όπως του Ούγκο Τσάβες και του Έβο Μοράλες, ακόμη και των Κίρχνερ [στην Aργεντινή]. Ένας τρόπος αναπόλησης της πορείας της Κούβας του 1959-61.

Σε σταυροδρόμι

Ο Φιντέλ Κάστρο συντάχθηκε με τις συμφωνίες της Kουβανικής κυβέρνησης με τον Μπαράκ Ομπάμα, αν και σε κάποιο σημείο “έριξε” κάποιες κριτικές παρατηρήσεις (“δεν χρειάζεται να μας χαρίσει τίποτα η αυτοκρατορία”), συμφωνίες που εισέρχονται τώρα σε νέα κρίση μετά τη νίκη του Ντόναλντ Τραμπ. Θα πρέπει να τονιστεί σε αυτό το σημείο ότι ο Ομπάμα δεν ήρε το εμπάργκο· μόλις και μετά βίας το μετρίασε και με το σταγονόμετρο.
Αυτή η διαδικασία αναπτύσσεται ενώ η καπιταλιστική χρεοκοπία παροξύνει τις οικονομικές συνθήκες της Κούβας. Μια καπιταλιστική παλινόρθωση στο επαναστατικό νησί θα παράγει μια εκρηκτική κατάσταση από το βαθμό της δυστυχίας που θα ακολουθήσει. Επιπλέον, η κουβανική οικονομία είναι σοβαρά εξασθενημένη στα νευραλγικά της κέντρα: η παραγωγή ζάχαρης, για να αναφέρουμε μία περίπτωση, έχει καταρρεύσει από τους 8.000.000 τόνους στη δεκαετία του 1990 σε μόλις πάνω από 1.000.000 σήμερα. Η παραχώρηση της ιδιοκτησίας της γης στους αγρότες και τους συνεταιρισμούς βρίσκει επίσης σοβαρά εμπόδια στην αγροτική καθυστέρηση της χώρας.
Σε πολιτικό επίπεδο, το κύρος του Φιντέλ, χαμένο πρακτικά όταν η υγεία του τον ανάγκασε να αποχωρήσει από την κυβέρνηση, χάνει τώρα ακόμη και τη συμβολική σημασία του. Η κρίση του Κουβανικού κράτους θα πρέπει οπωσδήποτε να επιταχύνει την πολιτική μετάβαση, η οποία τελικά θα αποφασιστεί στο πεδίο της ταξικής πάλης στο εσωτερικό της χώρας και, κυρίως, σε διεθνές επίπεδο.

Με λίγα λόγια, το ζήτημα της Κούβας είναι μια ανοιχτή διαδικασία. Πλάι στις παλινορθωτικές τάσεις αναπτύσσεται μια άλλη, αντιτιθέμενη στο γραφειοκρατικό καθεστώς και ευνοϊκή για την εργατική δημοκρατία, την υπεράσπιση των κατακτήσεων της επανάστασης, της ελευθερίας της οργάνωσης με αυτόν το σκοπό. Οι κουβανικές μάζες γνωρίζουν ότι η στιγμή της έκβασης πλησιάζει: ο Φιντέλ είναι νεκρός και ο Ραούλ βρίσκεται κι αυτός στα φυσικά του όρια. Η παγκόσμια κρίση θέτει στους Κουβανούς εργαζόμενους προσαρμογές παρόμοιες με αυτές που υποφέρουν οι σύντροφοί τους τους σε όλο τον κόσμο. Η λατινοαμερικανική επανάσταση μπορεί να ξεκινήσει και πάλι από την ένδοξη Κούβα.

Τέλος, θα πρέπει να τονίσουμε το αυτονόητο: ότι είναι μια στιγμή οδύνης. Οι επαναστάτες ποτέ δεν αδιαφόρησαν για τον πόνο ενός λαού μπροστά στην απώλεια των μεγάλων ηγετών του, πολύ περισσότερο όταν πρόκειται για τον αρχηγό μιας επανάστασης που άλλαξε την λατινοαμερικανική ιστορία.

26 Νοεμβρίου 2016
Μετάφραση ΝΑΛ

http://www.po.org.ar/prensaObrera/online/internacionales/la-muerte-de-fidel-castro-y-la-encrucijada-cubana