16ο Συνέδριο του ΕΕΚ - Σχέδιο Διεθνών Προοπτικών

Δέκα χρόνια μετά την κατάρρευση της Λήμαν Μπράδερς και την Μεγάλη Ύφεση που ακολούθησε, ο παγκόσμιος καπιταλισμός βρίσκεται στα πρόθυρα μιας νέας ιστορικής έκρηξης.

Το προμήνυμα το έδωσε η διεθνής αναταραχή στα χρηματιστήρια στις αρχές Φεβρουαρίου 2018 με την καταστροφή πλασματικών κεφαλαίων ύψους 8 τρισ. δολαρίων εγκαινιάζοντας μια νέα περίοδο αστάθειας. Διέψευσε πανηγυρικά, όχι μόνο τις θριαμβολογίες του Τραμπ, λίγες μέρες πριν, στο Νταβός, αλλά και την αισιόδοξη διαβεβαίωση της έκθεσης του ΔΝΤ, στα τέλη Ιανουαρίου 2018 ότι αρχίζει πια “μια παγκόσμια συγχρονισμένη αναθέρμανση της οικονομίας”...

Το σήμα κινδύνου ήταν εκκωφαντικό. Οι καθησυχαστικές δηλώσεις του Τραμπ και του νέου Προέδρου της αμερικανικής Κεντρικής Τράπεζας Πάουελ δεν πείθουν. Αντίθετα θυμίζουν τις αντίστοιχες καθησυχαστικές δηλώσεις του ρεπουμπλικάνου υποψήφιου Προέδρου Τζον Μακ Κέιν την επομένη της κατάρρευσης της Λήμαν Μπράδερς το 2008 ότι "οι βάσεις της οικονομίας παραμένουν πολύ καλές".

Αυτή την φορά η επικείμενη επιδείνωση επέρχεται σε ένα διεθνές έδαφος ήδη ερημωμένο από την δεκάχρονη κρίση και τα μέτρα κοινωνικού κανιβαλισμού, διαρρηγμένο από αλλεπάλληλους σεισμούς, κοινωνικούς, πολιτικούς και γεωπολιτικούς.

Η διεθνής πολιτική σκηνή μετατρέπεται σε κινούμενη άμμο. Παρατεταμένοι πόλεμοιαπό την Μέση Ανατολή, την Ανατολική Μεσόγειο και την Κεντρική Ασία απειλούν να εξαπλωθούν στα Βαλκάνια, την Ευρώπη και παραπέρα στη Βόρεια Κορέα και την θάλασσα της νότιας Κίνας. Πρωτοφανή προσφυγικά κύματατων θυμάτων του ιμπεριαλισμού από την Μέση Ανατολή, την Ασία και την Αφρική επιχειρούν να επιβιώσουν, βρίσκοντας συχνά τον θάνατο ή τα σκλαβοπάζαρα και τα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Πλημμυρίδες και αμπώτιδες λαϊκών εξεγέρσεων εναλλάσσονται. Η αστική δημοκρατία ψυχορραγεί και την διαδέχεται ο αυξανόμενος κρατικός αυταρχισμός, το καθεστώς διαρκούς “έκτακτης ανάγκης”, η απειλητική άνοδος ακροδεξιών και φασιστικών κινήσεων, η κατάρρευση των παραδοσιακών αστικών πολιτικών συστημάτων σε Ευρώπη και Αμερική, οι καθεστωτικές κρίσεις. Η κλιμάκωση του κοινωνικού ταξικού πολέμου θέτει, ξανά και ξανά, το ζήτημα της ταξικής κυριαρχίας:ποια τάξη θα πληρώσει για την κρίση, ποια τάξη μπορεί να δώσει διέξοδο από την κρίση;

Με άλλα λόγια, η ίδια η κρίση θέτει ολοένα πιο επιτακτικά το ζήτημα της πολιτικής εξουσίας, το κεντρικό ζήτημα κάθε επανάστασης.

Προμήνυμα

Η διεθνής πτώση της αξίας των μετοχών στα διεθνή χρηματιστήρια, με αφετηρία την αμερικανική Γουώλ Στρητ, στις αρχές Φεβρουαρίου 2018, η χειρότερη μέσα σε ένα χρόνο και η όγδοη χειρότερη από την χρηματοοικονομική κατάρρευση του 2008, πυροδοτήθηκε από τον φόβο μιας επερχόμενης, ακόμα πιο επιθετικής από την αναμενόμενη, αύξησης των επιτοκίων κι αύξησης, συνεπώς, του κόστους των συσσωρευμένων χρεών και αδυναμίας αναχρηματοδότησής τους. “Τέλειωσε η εποχή της ησυχίας στις αγορές” μετοχών και ομολόγων ανάγγειλαν οι Φαϊνάνσιαλ Τάιμς (9/2/2018). Η αστάθεια επανήλθε και μαζί της όλα τα φαντάσματα της καπιταλιστικής χρεoκοπίας που μετά το 2008 κυβερνήσεις και κεντρικές τράπεζες σε Αμερική, Ευρώπη και Κίνα προσπάθησαν να ξορκίσουν ανοίγοντας τους κρουνούς της φτηνής ρευστότητας και των ιστορικά χαμηλών ή μηδενικών ή και αρνητικών επιτοκίων.

Από καιρό είχαν επισημανθεί οι κίνδυνοι και προαναγγελθεί -παρόλες τις συνεχείς καθυστερήσεις κι αναβολές- η αντιστροφή της νομισματικής πολιτικής και το τέλος των προγραμμάτων ποσοτικής χαλάρωσης. Το φτηνό χρήμα επενδύονταν σε κερδοσκοπικές κυρίως δραστηριότητες στη χρηματιστική σφαίρα κι όχι στην παραγωγή, δημιουργώντας και διογκώνοντας ακόμα μεγαλύτερες και πιο επικίνδυνες για την παγκόσμια οικονομία “φούσκες” από εκείνες που έσκασαν το 2007-2008.

Η μετά την Λήμαν Μπράδερς πολιτική συγκράτησε προσωρινά την καταβαράθρωση χωρίς όμως να δώσει διέξοδο από την κρίση και το βούλιαγμα της καπιταλιστικής οικονομίας. Την οικτρή αποτυχία αυτής της πολιτικής ανάσχεσης της κρίσης την υπογραμμισε ο πρώην υπουργος Οικονομικών επί Κλίντον Λώρενς Σάμμερς που επανέφερε από τον καιρό της Μεγάλης Ύφεσης του μεσοπολέμου την έκφραση "διαιωνιζόμενη τελμάτωση" (secular stagnation). Μιλώντας τον Φεβρουάριο του 2018 για την αμερικανική οικονομία, την ισχυρότερη στον κόσμο και κέντρο του παγκόσμιου καπιταλισμού, έκανε τον δικό του αρνητικό απολογισμό: “Είχαμε μια από τις μεγαλύτερες δημοσιονομικές επεκτάσεις στην ιστορία, ένα αιώνα τώρα, αρχίζοντας από τον καιρό της πλήρους απασχόλησης, είχαμε βραχυπρόθεσμα επιτόκια σχεδόν μηδενικά, είχαμε την επίπτωση πλούτου από ένα χρηματιστήριο που ανέβαινε 25% τον χρόνο κι όλα αυτά για να πετύχουμε μόλις ένα ρυθμό ανάπτυξης 2,5% το 2018…” (Σαμ Φλέμινγκ, “Το αίνιγμα της ανάπτυξης στις HΠΑ”, Φαϊνάνσιαλ Τάιμς 20/2/2018).

Η αποτυχία της βραχυπρόθεσμης, εμπειρικής πολιτικής τακτικής υπογραμμίζει την απουσία μιας βιώσιμης μακροπρόθεσμης οικονομικής στρατηγικής του καπιταλισμού, μετά τη χρεοκοπία τόσο του κεϋνσιανισμού (1971) όσο και του νεοφιλελευθερισμού (2007), των δύο βασικών στρατηγικών απαντήσεών του στις προκλήσεις, μετά το κραχ του 1929 και των μεταπολεμικών συμφωνιών του Μπρέττον Γουντς. Προκλήσεις που εκδηλώσανε την ιστορική παρακμή του καπιταλισμού στην εποχή του ιμπεριαλισμού.

Η χρηματιστηριακή αναταραχή του Φεβρουαρίου 2018 προκάλεσε πλήγμα στο κλίμα εφησυχασμού που είχε δημιουργηθεί, με τον κυρίαρχο αστικό λόγο να ισχυρίζεται ότι πρέπει "να συνηθίσουμε να ζούμε με την κρίση όπως με τους σεισμούς", ότι η φρίκη δίχως τέλος για την συντριπτική πλειοψηφία της ανθρωπότητας είναι "η νέα κανονικότητα". Τα ίδια τα επιτελεία του καπιταλισμού που διέδιδαν ή και πίστευαν τον μύθο της "νέας κανονικότητας" φαίνεται να χάνουν τον ύπνο τους. Ο αναλυτής των Financial Times (6/2/2018) John Authers, γεμάτος ανησυχία, βλέπει τον παράλληλο ανάμεσα στον Φεβρουάριο του 2018 και τα προμηνύματα που είχαν δοθεί την άνοιξη και το καλοκαίρι του 2007 για την παγκόσμια κρίση που θα ξεσπούσε σαρώνοντας την Λήμαν Μπράδερς και την παγκόσμια χρηματοοικονομική σφαίρα.

Ο ίδιος ο ΟΟΣΑ που τον Νοέμβριο του 2017 ανακοίνωνε κι αυτός καθησυχαστικά νέα για την πορεία της οικονομίας των αναπτυγμένων καπιταλιστικών χωρών, τώρα καλεί επειγόντως (ΦΤ, 23/2/2018) σε άμεση προετοιμασία για την αντιμετώπιση μιας νέας κάμψης της ήδη βαλτωμένης οικονομίας.

Παγίδα χρέους

Εκείνο που πρέπει να προσεχτεί ιδιαίτερα είναι το εξής: η εξάντληση των "ανορθόδοξων" μέτρων που χρησιμοποιήθηκαν μετά το 2008, η αποτυχία τους, δεν σημαίνει απλώς επιστροφή στο σημείο εκκίνησης της κρίσης αλλά ύψωσή της σε ένα νέο επίπεδο.

Τα φάρμακα που χρησιμοποιήθηκαν αποδεικνύονται φαρμάκια. Όχι μόνο δεν έλυσαν τα προβλήματα αλλά και τα επιδείνωσαν οδηγώντας σε νέα χειρότερα αδιέξοδα. Πρώτα-πρώτα, σ’ αυτό που οι ίδιοι οι αστοί αναλυτές ονομάζουνπαγίδα χρέους.

Στα δέκα χρόνια της κρίσης, το παγκόσμιο χρέος διογκώθηκε σε όλες τις χώρες, στις Μητροπόλεις και στην περιφέρεια: εκτινάχτηκε στα 330% του ετήσιου παγκόσμιου ΑΕΠ από 225% το 2008. Αυξήθηκε σε όλες τις μορφές του: εξωτερικό και δημόσιο χρέος, χρέος του χρηματοπιστωτικού τομέα, χρέος εταιρειών, χρέος νοικοκυριών.

Ο ΟΟΣΑ προειδοποίησε (ΦΤ 23/2/2018) για μεγάλους κινδύνους καθώς το χρέος των αναπτυγμένων καπιταλιστικών χωρών-μελών του διογκώθηκε από 25 τρισ. δολάρια το 2008 σε 45 τρισ. φέτος, με βραχυπρόθεσμο πιεστικό πρόβλημα αποπληρωμής: το 40% του συσσωρευμένου χρέους πρέπει να πληρωθεί τα επόμενα τρία χρόνια - σε συνθήκες ανοδικής πορείας των επιτοκίων και αυξημένης έως ασφυκτικής δυσκολίας άντλησης πιστώσεων από τις "αγορές" (Σ’ αυτές τις συνθήκες, παρεμπιπτόντως, η διατυμπανιζόμενη "καθαρή έξοδος από τα μνημόνια στις αγορές" της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ μοιάζει με πρόταση να φύγουμε από το λάκκο με τα φίδια για να μπούμε στο λάκκο των λεόντων!).

Ας μην ξεχνάμε, επίσης, ότι η λειψυδρία της πιστωτικής ρευστότητας επιδεινώνεται πλέον κι από τις εξελίξεις στην Κίνα. Την προηγούμενη δεκαετία "ο επίσημος και σκιώδης τραπεζικός τομέας της Κίνας δάνεισε περισσότερα από 20 τρισ. δολάρια ανάμεσα στο 2009 και το 2017, ενώ η αμερικανική Ομοσπονδιακή Τράπεζα, η Τράπεζα της Ιαπωνίας, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και η Τράπεζα της Αγγλίας, όλες μαζί προσφέρανε "μόνο" 13 τρισ. δολάρια" (ΦΤ 17/2/2018).

Στην αρχή της παγκόσμιας καπιταλιστικής κρίσης η Κίνα ήταν χώρα με χαμηλό χρέος ενώ τώρα είναι η πιο υπερχρεωμένη (κυρίως σε χρέη επιχειρήσεων και τοπικής αυτοδιοίκησης) χώρα του κόσμου, περισσότερο κι από την υπερχρεωμένη Αμερική που αύξησε κι αυτή τερατωδώς το δημόσιο και εταιρικό χρέος της. Κάτω από την υπερσυγκεντρωτική πια ηγεσία του Σι Ζινπιγκ, το Κράτος-Κόμμα για να αντιμετωπίσει την βόμβα χρέους και την χρηματική εκροή από την χώρα, επιβάλλει ακόμα πιο περιοριστικούς όρους στα capital controls και περικόπτει δραστικά την δανειοδότηση. Τον Ιανουάριο 2018 η δανειοδότηση ήταν μόλις 25 δισ. δολάρια, η χαμηλότερη από το 2009 και κατά 90% μικρότερη από πριν ένα χρόνο.

Η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου αντιμετωπίζει γιγάντιο πρόβλημα υπερχρέωσης - στα τέλη του 2017, ο απερχόμενος διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας της Κίνας προειδοποίησε για κίνδυνο μιας "Στιγμής Μίνσκυ", ενός κραχ με ανυπολόγιστες συνέπειες για την ίδια την Κίνα αλλά και για την παγκόσμια οικονομία...

Την ίδια στιγμή, η πρώτη οικονομική δύναμη παγκόσμια, η Αμερική, κάθεται πάνω στη δική της, τεράστιας καταστροφικής δύναμης, βόμβα χρέους. Καθόλου τυχαία, στην αναφορά του στο Κογκρέσο, ο ανώτατος αξιωματούχος των μυστικών υπηρεσιών Dan Coats τοποθέτησε το τεράστιο δημόσιο χρέος των 20 τρισ. δολαρίων στην πρώτη θέση των "εθνικών κινδύνων", ως "την πιο φοβερή απειλή κατά της οικονομικής και εθνικής ασφάλειας της χώρας" για να ακολουθήσουν η Ρωσία και η Κίνα, και μετά, η Βόρεια Κορέα και το Ιράν. (ΦΤ 13/2/2018).

Το βάρος της οικονομίας του Χρέους και της επερχόμενης πιστωτικής ασφυξίας διευρύνουν τα δημοσιονομικά και εμπορικά ελλείμματα - όπως προειδοποιεί πάλι ο ΟΟΣΑ τις χώρες-μέλη του, γεγονός που δρά σαν κινητήρια δύναμη στους νομισματικούς και εμπορικούς πολέμους.

Η σύγκρουση ανάμεσα στον Αμερικανό υπουργό Μνούτσιν που εξυμνούσε την πολιτική του "υποτιμημένου δολαρίου" και τον Ντράγκι της ΕΚΤ, στο Νταβός, εκδηλώνει αυτήν ακριβώς την τάση προς τον νομισματικό και εμπορικό πόλεμο και τον προστατευτισμό. Οι δασμοί που ανακοίνωσε ο Τραμπ σε μια σειρά προϊόντα, και ιδίως στις εισαγωγές χάλυβα και αλουμινίου, εκδηλώνουν αυτήν την κλιμακούμενη σύγκρουση των οικονομικών εθνικισμών και των ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών HΠΑ, ΕΕ και Ιαπωνίας.

Την ίδια στιγμή, βέβαια, που οι τεράστιες φοροαπαλλαγές του 1 τρισ. στις αμερικανικές πολυεθνικές χρησιμοποιούνται σαν όπλο εμπορικού πολέμου, έχουν σαν αποτέλεσμα, επίσης, την διεύρυνση του δημοσιονομικού ελλείμματος. Η υποτίμηση του δολαρίου επιχειρεί αλλά δεν μπορεί να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά το βάρος του δημόσιου χρέους, ρίχνοντας τα βάρη του στους ανταγωνιστές και στους αγοραστές των ομολόγων του αμερικανικού Θησαυροφυλακίου.

Η παγίδα του χρέους παραμένει σε διεθνή και εθνική κλίμακα: η ανάγκη περιορισμού του χρέους και της υπερσυσσώρευσης πλασματικού κεφαλαίου με την διακοπή των προγραμμάτων ποσοτικής χαλάρωσης και την άνοδο των επιτοκίων απειλεί να εξαπολύσει νέο γύρο της Μεγάλης Ύφεσης. Από την άλλη, πάλι, η αποφυγή αντιμετώπισης των συνεπειών από τις γιγάντιες οροσειρές χρεών και τις τερατώδεις "φούσκες" της χρηματοοικονομικής κερδοσκοπίας των "αγορών" απειλεί να επισπεύσει το νέο τσουνάμι της Μεγάλης Ύφεσης.

Τα οικονομικά επιτελεία του παγκόσμιου κεφαλαίου θεωρούν πλέον σαν βασική και αναγκαία "προετοιμασία" ενόψει της επαπειλούμενης νέας έξαρσης της κρίσης να εφαρμοστούν "κανόνες διαχείρισης των χρεοκοπιών" εταιρειών, τραπεζών ή και χωρών - και μια δαρβινική επιβίωση του ισχυροτέρου. Ό,τι χρεοκοπεί, χρεοκοπεί και θάβεται. Τέρμα τα προγράμματα "διάσωσης" (ΟΟΣΑ, William White, Αρχίστε τώρα να ετοιμάζεστε για την επόμενη χρηματοοικονομική κρίση, FT 18/2/2018).

Ο νόμος της ζούγκλας είναι ο νόμος του καπιταλισμού ως κοινωνικού συστήματος, αλλά κι ο νόμος της ιστορικής χρεοκοπίας του ίδιου του συστήματος. Εξάλλου τί άλλο από μια ομολογία χρεοκοπίας έχουμε όταν το μόνο που έχουν να προτείνουν, από εδώ κι εμπρός οι "κεφαλές" του καπιταλισμού είναι "να βάλουν τάξη στην χρεοκοπία";

Το Λυκόφως των Μητροπόλεων

α. Αμερική

Το κέντρο της παγκόσμιας κρίσης του καπιταλισμού βρίσκεται στο υψηλότερο σημείο στο οποίο έφτασε η ιστορική ανάπτυξή του: στην Αμερική.

Η Αμερική του Τράμπ είναι ο καθρέφτης της ιστορικής παρακμής όλου του καπιταλιστικού κόσμου. Συμπυκνώνει, οξύνει και πυροδοτεί όλες τις αντιφάσεις του.

Η υποτιθέμενη "μονοπολική στιγμή" μιας αμερικανικής "αυτοκρατορίας" μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης αποδείχτηκε εφήμερη φενάκη.

Είναι εμβληματικό για την συστημική παρακμή το γεγονός ότι όλοι οι μεγάλοι ιμπεριαλιστικοί πόλεμοι που συνδέθηκαν με την αμερικανική "μονοπολική στιγμή" όπως εκείνοι που εξαπολύθηκαν κατά του Αφγανιστάν το 2001 και κατά του Ιράκ το 2003, μ’ όλες τις φοβερές καταστροφές που φέρανε στους λαούς δεν φέρανε τη νίκη στην Αμερική και τους "πρόθυμους" συμμάχους της. Όχι μόνο συνεχίζονται χωρίς ορατό τέλος πάνω από 15 χρόνια τώρα αλλά κι επανέλαβαν, σε άλλη κλίμακα, το ιστορικό φιάσκο του αμερικανικού ιμπεριαλισμού στο Βιετνάμ το 1975. Η μεγαλύτερη στην ιστορία του καπιταλισμού πολεμική μηχανή, με την υψηλότερη τεχνολογία και τεράστια υλικά εφόδια, οδηγήθηκε σ’ αυτό που οι ίδιοι οι Αμερικανοί στρατιωτικοί εμπειρογνώμονες, όπως ο στρατιωτικός εγκέφαλος της στρατηγικής "Σοκ και Δέος" Χάρλαν Κ. Ούλμαν, ονομάζουν Η Μεγάλη Αποτυχία (Βλ. το πρόσφατο βιβλίο του 2017, Harlan K. Ullman, Anatomy of Failure, Why America Loses Every War It Starts - Ανατομία της Αποτυχίας, Γιατί η Αμερική χάνει κάθε πόλεμο που αρχίζει).

Ο ίδιος ο Τραμπ είχε χρησιμοποιήσει, αρχικά, σαν ένα από τα πιο βασικά προεκλογικά του συνθήματα, την απαγκίστρωση των HΠΑ από τους χωρίς τέλος πολέμους σε Μέση Ανατολή και Κεντρική Ασία - για να φέρει, μετεκλογικά, κοντύτερα από ποτέ την ανθρωπότητα και κάθε ζωή στον πλανήτη μπροστά στην άμεση απειλή εξαφάνισης από έναν Τρίτο, Θερμοπυρηνικό, Παγκόσμιο Πόλεμο.

Κατά την γνωστή ρήση του Κλαούζεβιτς "Ο πόλεμος είναι η συνέχεια, με άλλα μέσα, της πολιτικής σε καιρό ειρήνης". Η εσωτερική ισορροπία της Αμερικής -είχε προειδοποιήσει από το 1926 ο Τρότσκυ- στηρίζεται στην παγκόσμια ισορροπία, καθώς στα θεμέλια της αμερικανικής Μητρόπολης συσσωρεύονται όλες οι παγκόσμιες αντιφάσεις. Οι τελευταίες εξερράγησαν πρώτα μέσα στην ίδια την Αμερική το 2007-2008 για να συγκλονίσουν όλο τον κόσμο. Δεν τιθασεύτηκαν δέκα χρόνια τώρα κι ετοιμάζεται νέα έκρηξή τους γεννώντας νέους πυρομανείς Νέρωνες σαν τον Τραμπ.

Το γιγάντιο και διαρκώς διογκούμενο δημόσιο χρέος των HΠΑ φανερώνει τον παρασιτισμό της πάνω στην παγκόσμια οικονομία. Η τερατώδης κυρίαρχη παγκόσμια χρηματιστική της σφαίρα πατάει σε μια αποδιοργανωμένη βιομηχανική βάση. Σύμβολό της, η λεγόμενη Rust Belt, η Ζώνη της Σκουριάς, στις Μεσοδυτικές Πολιτείες, (η οποία έδωσε και την εκλογική νίκη στον Τραμπ) και που καθόλου δεν αντιρροπείται από τις νέες τεχνολογίες στην Σίλικον Βάλεϋ.

Βασικό κριτήριο για το δυναμικό μιας οικονομίας -κι ενός τρόπου παραγωγής- είναι η παραγωγικότητα της εργασίας. Η γενική τάση της είναι καθοδική στις HΠΑ και σε όλες τις καπιταλιστικές Μητροπόλεις από την δεκαετία του 1970 και την κατάρρευση της μεταπολεμικής κεϋνσιανής άνθησης.Η μικρή άνοδός της τον καιρό της εισαγωγής της ψηφιακής τεχνολογίας, την δεκαετια του 1990, κατέληξε στη φούσκα της dot.com economy που έσκασε οδηγώντας σε νέα πτώση της παραγωγικότητας το 2000-2004 και ξανά το 2010-2014 με την Μεγάλη Ύφεση στη μετά Λήμαν Μπράδερς περίοδο.

Τα τελευταία στοιχεία αναδεικνύουν δραματικά την καθοδική τάση της παραγωγικότητας της εργασίας στην ισχυρότερη Μητρόπολη του κεφαλαίου, όπως τονίσαμε και στη Διεθνή Μαρξιστική Κατασκήνωση του ΕΕΚ, τον Αύγουστο του 2017: η παραγωγικότητα της εργασίας στην Αμερική είναι χαμηλότερη κι από εκείνη που είχε στα τέλη του 19ου αιώνα! (Πηγή: Mc Kinsey Global Institute, βλ. και Σαμ Φλέμιγκ "Το αίνιγμα της αμερικανικής ανάπτυξης", ό.π.)

Ας θυμηθούμε την προειδοποίηση του Τρότσκυ, στην Προδομένη Επανάσταση, ότι από την μάχη για την παραγωγικότητα της εργασίας εξαρτώνταν, σε τελευταία ανάλυση, η επιβίωση της Σοβιετικής Ένωσης. Η πρόγνωση επαληθεύτηκε τραγικά. Αλλά τώρα είναι οι υποτιθέμενοι "νικητές του Ψυχρού Πολέμου", η ίδια η Αμερική κι οι άλλες καπιταλιστικές μητροπόλεις στην Ευρώπη που αντιμετωπίζουν την ιστορική απειλή.

Η υπαρξιακή απειλή στα καπιταλιστικά θέμέλια της αμερικανικής Μητρόπολης παροξύνει όλες τις ανισομέρειες και αντιφάσεις της, όλες τις κοινωνικές συγκρούσεις, διασπώντας την άρχουσα τάξη, παραλύοντας το δικομματικό σύστημα, πυροδοτώντας καθεστωτική κρίση, με την απίθανη κατάσταση όπου το FBI "ερευνά" εάν ο εκλεγμένος Αμερικανός Πρόεδρος των "Νικητών" του Ψυχρού Πολέμου εκλέχτηκε χάρη στον... Πούτιν και την Ρωσία, την μεγάλη ηττημένη, σύμφωνα με τον κυρίαρχο λόγο, στην ψυχροπολεμική αναμέτρηση!

Οι συνεχείς "ασυνέπειες" που εμφανίζει η επίσημη αμερικανική πολιτική επί Τραμπ εκδηλώνουν τα ζιγκ ζαγκ ενός εμφύλιου αλληλοσπαραγμού μέσα στην ίδια την αμερικανική άρχουσα τάξη. Όπως είπε ένας Ρεπουμπλικανός γερουσιαστής, ο Lindsay Graham, "εδώ", στο Κογκρέσο και τον Λευκό Οίκο "κανένας δεν έχει εμπιστοσύνη σε κανέναν και οι περισσότεροι Αμερικανοί πολίτες δεν έχουν εμπιστοσύνη σε κανέναν από μας" (Financial Times 24/1/2018).

Δεν εκπλήσσει, έτσι, το γεγονός ότι κυριαρχεί αυτό που ο αναλυτής Edward Luce της βρετανικής εφημερίδας του Σίτυ ονόμασε "ο διακριτικός τρόμος της αμερικανικής μπουρζουαζίας ".

Μπορεί να υπάρχει, από τη μια, η Αμερική του Τραμπ και των φασιστικών, αντισημιτικών και ρατσιστικών συνάξεων τύπου Σάρλοτσβιλ αλλά υπάρχει από την άλλη, στον ίδιο χώρο και χρόνο η Αμερική των μαζικών κινημάτων των εξεγερμένων γυναικών και μειονοτήτων, η Αμερική του κινήματος Black Lives Matter, των εργατικών καταλήψεων στο Όκλαντ, των απεργών της Δυτικής Βιρτζίνια και του νέου μαθητικού κινήματος στη Φλόριντα, μετά την σφαγή στο σχολείο, ενάντια στην οπλοκατοχή, τα λόμπυ της και τον πληρωμένο συνένοχό τους Τραμπ.

Η πολιτική του Τραμπ μπορεί να φαίνεται τρελή αλλά υπάρχει μια λογική στην παραφροσύνη της, η λογική της "φυγής προς τα εμπρός". Για να γίνει ξανά η "Αμερική Πρώτη" κατεδαφίζει όλη την διεθνή τάξη πραγμάτων στην οποία η Αμερική ηγεμόνευε από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και κατακερματίζει τον "Δυτικό κόσμο".

Η πρώτη πράξη της Προεδρίας Τραμπ ήταν να καταργήσει την Συμφωνία Συνεργασίας των χωρών του Ειρηνικού, την ΤΤΡ, αφήνοντας στα κρύα του λουτρού την Ιαπωνία και την Αυστραλία αλλά και τους άλλους συμμάχους των HΠΑ στην αχανή αυτή περιοχή. Η συμφωνία με Καναδά και Μεξικό, η NAFTA, μπαίνει σε αμφισβήτηση, "αναθεώρηση" ή και κατάργηση. Η ίδια η σκοπιμότητα του ΝΑΤΟ αμφισβητείται. Και η μετά το Brexit κλυδωνιζόμενη ιμπεριαλιστική Ευρώπη, για πρώτη φορά μετά από μια μακριά ιστορική περίοδο, είναι "αναγκασμένη να δει τί μπορεί να κάνει μόνη της", σύμφωνα με την δήλωση της ανήσυχης Γερμανίδας καγκελάριου Άγκελα Μέρκελ.

Η αμερικανική στροφή επί Τραμπ δεν είναι μια επιστροφή στον εθνικό απομονωτισμό αλλά αντίθετα μια γιγάντια διεθνής επιχείρηση εξαγωγής της κρίσης σε βάρος όλων των ανταγωνιστών. Αυτό το νόημα έχει και ο νομισματικός πόλεμος με το υποτιμημένο δολάριο και ο εμπορικός πόλεμος κι η επιβολή προστατευτικών μέτρων π.χ. με τους δασμούς 25% για τον χάλυβα και 10% για το αλουμίνιο. Στην τελευταία περίπτωση, καθόλου τυχαία, ο Τραμπ επικαλέστηκε μια διάταξη περί "εθνικής ασφαλείας" που ενεργοποιείται συνήθως σε περίπτωση κήρυξης πολέμου.

Παρόλο που ο δηλωμένος στόχος είναι η Κίνα, οι αμερικανικές εισαγωγές κινέζικου χάλυβα είναι μόνο το 0,2%. Στην πραγματικότητα, το πρώτο κι ευάλωτο θύμα είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση και η χειμαζόμενη βιομηχανία της.

β. Ευρώπη

Η παγκόσμια κρίση έχει δώσει καταλυτικό πλήγμα στο όλο εγχείρημα της ΕΕ μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης και την Συνθήκη του Μάαστριχτ για επέκταση στον πρώην σοβιετικό χώρο και ενοποίηση της Ευρώπης σε καπιταλιστικές βάσεις, γύρω από τον γαλλογερμανικό άξονα και το κοινό ευρωνόμισμα, στην εξόρμηση για παγκόσμια ηγεμονία στον μεταψυχροπολεμικό κόσμο.

Λόγω των στενότατων οικονομικών δεσμών Ευρώπης/Αμερικής που δημιουργήθηκαν τον καιρό της χρηματιστικής παγκοσμιοποίησης, η ΕΕ, το τραπεζικό της σύστημα, η ευρωζώνη, ήταν κι οι πρώτοι στόχοι που δέχτηκαν τις συνέπειες της παγκόσμιας κρίσης όταν ξέσπασε το 2007 με επίκεντρο τις HΠΑ, την κατάρρευση της αγοράς στεγαστικών δανείων και στη συνέχεια της Λήμαν Μπράδερς. Η "αλυσίδα" έσπασε στον πιο εύθραυστο κρίκο της ευρωζώνης, την υπερχρεωμένη Ελλάδα.

Όπως έχει τονίσει κι άλλοτε το ΕΕΚ, χρησιμοποιώντας την σχετική μεταφορά του Λένιν, το καίριο ζήτημα είναι ότι "έσπασε η αλυσίδα, όχι απλώς ο κρίκος". Η χρεοκοπία της Ελλάδας του μη βιώσιμου χρέους και της χωρίς τέλος βάρβαρης "λιτότητας" αποτελεί δομική, ανεπανόρθωτη βλάβη του συνολικού οικοδομήματος της ΕΕ και της ευρωζώνης και δεν ξεπερνιέται με την μετατροπή των μνημονιακών καταστροφών σε "νέα κανονικότητα", μετά την λεγόμενη "έξοδο" από το τρίτο μνημόνιο τον Αύγουστο του 2018.

Η "επανασυγκόλληση" της σπασμένης αλυσίδας ξεπερνάει τις όποιες δυνατότητες των διαδόχων του Σόιμπλε, του Ντάισελμπλουμ ή του Τσακαλώτου ή και του "Κούλη" Μητσοτάκη. Το δείχνει κι η πολυδιαφημισμένη περίπτωση της "εξόδου" της Πορτογαλίας ή της Ιρλανδίας από τα μνημόνια. Η δομική βλάβη στο οικοδόμημα της ΕΕ δεν ξεπεράστηκε αλλά η διαδικασία αποσύνθεσης συνεχίστηκε και κλιμακώθηκε με πολιτικές εντάσεις και πολυδιασπάσεις ανάμεσα σε Βόρεια και Νότια, Δυτική και Κεντρική-Ανατολική Ευρώπη, με το Brexit και τις ανυπολόγιστες ακόμα συνέπειές του.

Ο ίδιος ο κεντρικός γαλλογερμανικός άξονας της ευρωπαϊκής καπιταλιστικής ολοκλήρωσης έχει διαρραγεί οικονομικά και πολιτικά. Υπάρχει δομική ασυμμετρία ανάμεσα στη Γαλλία των ελλειμμάτων και της θνήσκουσας βιομηχανίας και την Γερμανία των πλεονασμάτων και βιομηχανικής ατμομηχανής της Ευρώπης. Τα σχέδια προώθησης "μεταρρυθμίσεων" στην ΕΕ με δημοσιονομική και τραπεζική ενοποίηση, μαζί και οι προτάσεις Μακρόν προσκρούουν στις ασυμμετρίες και τα αντίθετα εθνικά συμφέροντα. Κι ακόμα, κάτι άλλο, εξαιρετικά σημαντικό: η διεθνής κρίση έχει επιφέρει δραματικές πολιτικές αλλαγές και ολόπλευρη κρίση διακυβερνησιμότητας (gouvernementalité). Το πολιτικό σύστημα της 5ης γαλλικής Δημοκρατίας κατέρρευσε το 2017 για να αναδυθεί στα ερείπιά του ο αδύναμος Βοναπαρτίσκος Μακρόν ενώ η πάλαι ποτέ σταθερή Γερμανία των "μεγάλων συνασπισμών" ζει την ιλαροτραγωδία της παρατεταμένης αδυναμίας συγκρότησης κυβέρνησης - που θα είναι θνησιγενής, έτσι κι αλλιώς.

Οι πόλεμοι του ευρωπαϊκού (και αμερικανικού) ιμπεριαλισμού στη Μέση Ανατολή και την Αφρική δημιούργησαν το τεράστιο τσουνάμι της προσφυγικής Εξόδου για επιβίωση που προσκρούει στο απάνθρωπο "Φρούριο-Ευρώπη" αλλά και αλλάζει ριζικά τον πολιτικό χάρτη της ηπείρου όπως το δείχνει η άνοδος της άκρας Δεξιάς κι ανοιχτά φασιστικών κομμάτων, με τους απόγονους των Ναζί, να ενισχύονται, όχι μόνο στην Ανατολική και Νότια Ευρώπη, αλλά και να συμμετέχουν στην κυβέρνηση στην Αυστρία, να γίνονται αξιωματική αντιπολίτευση στη Γερμανία, ενώ μόλις διεκδίκησαν και την Προεδρία στη Γαλλία.

Η ιστορική αδυναμία κι αποτυχία των κυρίαρχων τάξεων στην Ευρώπη να ενοποιήσουν την ευρωπαϊκή ήπειρο εκφράζουν την άλυτη κι οξύτατη σύγκρουση των διεθνοποιημένων παραγωγικών δυνάμεων με τις καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής και τον φραγμό του αστικού Κράτους-Έθνους. Η άνοδος των οικονομικών και πολιτικών εθνικισμών, ακροδεξιών, δεξιών ή και "αριστερών" (π.χ. Μελανσόν) που γεννάει αυτή η σύγκρουση δεν μπορεί να λύσει την αντίφαση, μόνο να την παροξύνει ως την παραφροσύνη. Εάν ο οικονομικός εθνικισμός δεν κατάφερε να δώσει λύση στη δεκαετία του 1930 ή και με τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, πολύ περισσότερο δεν μπορεί να την δώσει σήμερα, σε συνθήκες πολύ βαθύτερης και στενότερης διεθνούς οικονομικής, πολιτικής και πολιτιστικής αλληλεξάρτησης.

Η ιστορική ταξική αναμέτρηση με την απειλητική αντεπανάσταση δεν έχει ακόμα κριθεί. Οι ευρωπαϊκές αστικές τάξεις δεν μπορούν να λύσουν την κρίση της ΕΕ και την δική τους κρίση κυριαρχίας κι εξουσίας· από την άλλη, η εργατική τάξη δεν έχει μπορέσει ακόμα να μπει επικεφαλής των μαζών σαν τάξη, να ανοίξει τον δρόμο στη δική της λύση κι εξουσία. Σ’ αυτό το έδαφος πολιτικής αστάθειας και καθεστωτικής κρίσης εμφανίζονται βονοπαρτιστικές τάσεις κι ένας αυταρχικότερος κρατισμός, με πήλινα, όμως, πόδια.

Το ευρωπαϊκό εργατικό και λαϊκό κίνημα έχει δεχτεί ισχυρά πλήγματα αλλά το δυναμικό του δεν έχει συντριβεί. Το δείχνουν όχι μόνον οι μεγάλες κινητοποιήσεις στη Νότια Ευρώπη το 2010-2013 αλλά και μετά την υποχώρησή τους, πιο πρόσφατα, η μεγάλη, αν και ατελέσφορη, εργατική κινητοποίηση στη Γαλλία ενάντια στο νόμο Ελ Κομρί το 2016, ο σημαντικός νικηφόρος αγώνας των εργατών μετάλλου της IG Metal στη Γερμανία το 2018 ή και η λαϊκή εξέγερση και συνεχιζόμενη αντίσταση στην Καταλωνία ενάντια στην εθνική καταπίεση του ισπανικού μεταφρανκικού μοναρχικού καθεστώτος του διαλυμένου πια δικομματισμού PP-PSOE.

Το οργανωμένο εργατικό κίνημα για να έχει προοπτική νίκης πρέπει να ενωθεί με τις στρατιές των ανέργων, το νομαδικό προλεταριάτο της "ελαστικής εργασίας", τις μάζες των μεταναστών και προσφύγων.

Το κύριο εμπόδιο στην ανάπτυξη ενός επαναστατικού κινήματος μέσα στις ίδιες τις Μητροπόλεις του κεφαλαίου είναι πολιτικό. Η τύχη του προλεταριάτου είναι ακόμα δεμένη με τις τύχες ενός καπιταλισμού-ζόμπι μέσα από τα ζόμπι-κόμματα μιας αναξιόπιστης και φθαρμένης ρεφορμιστικής, σοσιαλδημοκρατικής και σταλινογενούς "Αριστεράς", τις συνδικαλιστικές γραφειοκρατίες, τις συντεχνίες μιας φθίνουσας "εργατικής αριστοκρατίας", τα διαλυτικά αδιέξοδα του κινηματισμού και του κεντρισμού - την απουσία μιας πραγματικής και πειστικής εναλλακτικής διεξόδου από την κρίση. Τα εμπόδια πρέπει και μπορούν να ξεπεραστούν μέσα από μια συστηματική, υπομονετική ιδεολογική, πολιτική, προγραμματική πάλη, ενεργητική συμμετοχή στους αγώνες, ζύμωση κι επαναστατική οργάνωση των πρωτοπόρων μαχητικών δυνάμεων σε νέου τύπου αντιγραφειοκρατικά επαναστατικά κόμματα, κάτω από την σημαία μιας νέας Διεθνούς.

Η λύση δεν βρίσκεται στην προσκόλληση στο φετίχ του κράτους-έθνους, στην εθνική αναδίπλωση, στην εθνικιστική τύφλωση. Προοπτική μας, ιστορική και πάντα επίκαιρη, είναι η συντριβή της ιμπεριαλιστικής ΕΕ που με την πολιτική της απειλεί να μας θάψει κάτω από τα ερείπιά της, για την επαναστατική σοσιαλιστική ενοποίηση της ηπείρου σε μια Ομοσπονδία από Κομμούνες, την κόκκινη Ευρώπη των εργατικών και λαϊκών συμβουλίων από την Λισαβόνα ως το Βλαδιβοστόκ.

Ρωσία και Κίνα

Μια επαναστατική στρατηγική της εποχής μας δεν μπορεί παρά να θεμελιώνεται στην διαλεκτική των κινητήριων δυνάμεων και τάσεων στην παγκόσμια αρένα όπως εκδηλώνονται στον παρόντα χρόνο: ζούμε στον καιρό της Νέμεσης. Η Ιστορία εκδικείται για την ΄Ύβρη του παγκόσμιου καπιταλισμού που διακήρυξε το “τέλος” της με την κατάρρευση του λεγόμενου "υπαρκτού σοσιαλισμού" και της Σοβιετικής Ένωσης το 1989-1991 κι ανατρέπει βίαια όλες τις φενάκες που έθρεψε η κεφαλαιοκρατία.

Η ιστορική -ή, καλύτερα, η αντιιστορική- παλινδρόμηση του πρώην σοβιετικού χώρου και της Κίνας κι η ενσωμάτωσή τους σε ένα γηραλέο παγκόσμιο καπιταλισμό αποδείχτηκε ότι είναι μια διαδικασία πολύ πιο πολύπλοκη, αντιφατική, μη γραμμική, ανολοκλήρωτη. Η καπιταλιστική παλινόρθωση ξεκίνησε από την παρατεταμένη άλυτη κρίση της μετάβασης στον σοσιαλισμό των χωρών όπου απαλλοτριώθηκε το κεφάλαιο - λόγω των ηττών και της υποχώρησης της παγκόσμιας σοσιαλιστικής επανάστασης που ξεκίνησε το 1917, της καθυστέρησής της να πλήξει τα μητροπολιτικά κέντρα, της αντιδραστικής γραφειοκρατικοποίησης και μετάλλαξης των μετεπαναστατικών κοινωνιών σε συνθήκες παρατεταμένης απομόνωσης και ιμπεριαλιστικής περικύκλωσης. Η καπιταλιστική παλινόρθωση ξεκίνησε από την παρατεταμένη κρίση της μετάβασης και βρίσκεται ξανά σε εμπλοκή, σε κρίση της μετάβασης.

Η παλιά νομενκλατούρα, η κρατική γραφειοκρατία με τα μαφιόζικα κυκλώματά της, προχώρησε -διαφορετικά στην κάθε χώρα- στο δρόμο της ενσωμάτωσης στον καπιταλισμό κανιβαλίζοντας τις κοινωνικές κατακτήσεις του προηγούμενου μετακαπιταλιστικού καθεστώτος, με τις ολιγαρχίες να καταληστεύουν τη δημόσια ιδιοκτησία και να διοχετεύουν τον πλούτο σε παρασιτικές δραστηριότητες και κερδοσκοπικούς παραδείσους στο εξωτερικό. Το βοναπαρτιστικό κράτος προσπάθησε και προσπαθεί να ισορροπήσει ανάμεσα στα αλληλοσυγκρουόμενα συμφέροντα μέσα στον υβριδικό κοινωνικό σχηματισμό. Η γραφειοκρατική υπερτροφία του κράτους, χειρότερη κι από την εποχή του σταλινισμού, είναι αντιστρόφως ανάλογη προς την στενή, σαθρή, κοινωνικο-οικονομική του βάση: την απουσία ενός καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής που να αναπαράγεται στη δική του βάση, την μόνιμη εξάρτησή του από την κρατική παρέμβαση στο εσωτερικό της χώρας και από την διασύνδεση με το διεθνές χρηματιστικό κεφάλαιο στο εξωτερικό.

Η μεγάλη καμπή συντελέστηκε όταν ακριβώς το διεθνές κεφάλαιο, η κινητήρια δύναμη και της καπιταλιστικής παλινόρθωσης, συνάντησε, όπως ανάλυσε ο Μαρξ, "τον αληθινό φραγμό του στον ίδιο τον εαυτό του" (Κεφάλαιο, τομ. 3), το 2007. Σε συνθήκες παγκόσμιου κραχ και Μεγάλης Ύφεσης, η Ρωσία του Πούτιν δεν μπορούσε πια να διατηρεί ισορροπίες στο εσωτερικό και στο εξωτερικό με μια οικονομία που στηρίζεται βασικά στην παραγωγή και εξαγωγή πετρελαίου και αερίου. Κι ούτε η Κίνα μπορούσε να διατηρήσει πια τους υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης και το χαμηλό μέχρι τότε επίπεδο χρέους. Από την άλλη μεριά, οι ανάγκες του διεθνούς χρηματιστικού κεφαλαίου και του ιμπεριαλισμού να διεισδύσει ανεμπόδιστα και να αποικιοποιήσει την μετασοβιετική Ρωσία και την μεταμαοϊκή Κίνα γίνανε όσο ποτέ άμεσες και επιτακτικές.

Κι έτσι ήρθε το τέλος του "τέλους του Ψυχρού Πολέμου".

Όπως είπε πρόσφατα ο υπουργός Άμυνας των HΠΑ Τζιμ Μάττις, τώρα ο ανταγωνισμός με την Ρωσία και την Κίνα "κι όχι η τρομοκρατία είναι η πρωταρχική εστία για την αμερικανική ασφάλεια". Από την μεριά τους Ρωσία και Κίνα που αρχίζουν να συγκλίνουν για να αποκρούσουν την απειλή, αυτό που επιδιώκουν, η κάθε μία με τα δικά της μέσα (Ευρασιατική Ένωση, νέος "Δρόμος του Μεταξιού" κ.λπ.) δεν είναι βέβαια η κατίσχυση επί της Δύσης αλλά ένας νέος διεθνής διακανονισμός μαζί της, ένας συμβιβασμός με τους ιμπεριαλιστές, πρώτα-πρώτα της Αμερικής, που θα εξασφαλίζει την δική τους κρατική συνοχή και συνέχεια και φυσικά την επιβίωση της βοναπαρτιστικής εξουσίας.

Από το 1929 ο Λέον Τρότσκυ είχε προειδοποιήσει ότι μια καπιταλιστική παλινόρθωση στη χώρα του Οκτώβρη θα σήμαινε όχι επιστροφή στην πριν το 1917 κατάσταση αλλά υποβάθμισή της σε μισοαποικιακή χώρα κάτω από ένα φασιστικό ή μισοφασιστικό καθεστώς. Οι εξελίξεις τον επιβεβαιώνουν. Από την αρχή ο Μπρεζίνσκι είχε πει ότι δεν αρκούσε απλώς η διάλυση της ΕΣΣΔ αλλά έπρεπε να κατακερματιστεί η ίδια η Ρωσία κι ο πρώην σοβιετικός χώρος. Η βάρβαρη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας την δεκαετία του 1990 κι η κονιορτοποίηση της χώρας σε μια σειρά από ανήμπορα προτεκτοράτα κάτω από τον έλεγχο του ΝΑΤΟ έδειχνε τον δρόμο. Συνεχίστηκε με την ΝΑΤΟϊκή περικύκλωση της Ρωσίας, τις συρράξεις στον Καύκασο, την κρίση στην Ουκρανία, την επικράτηση των Ναζί οπαδών του Μπαντέρα στο Κίεβο και τον "υβριδικό πόλεμο" στο προλεταριακό Ντονμπάς. Κλιμακώνεται, μετά την εκλογή Τραμπ, με τα τύμπανα πολέμου κατά της Βόρειας Κορέας, του Ιράν και προπαντός της Κίνας, αλλά και την δαιμονοποίηση του Πούτιν, ιδιαίτερα μετά τον ισχυροποιημένο ρόλο της Ρωσίας στη Συρία και την Μέση Ανατολή.

Το ΕΕΚ δεν παραμένει ουδέτερο στην σύγκρουση. Παραμένουμε ασυμβίβαστοι εχθροί του αμερικανικού κι ευρωπαϊκού ιμπεριαλισμού και της αστικής τάξης, πρώτα-πρώτα της "δικής" μας. Η Ρωσία και η Κίνα δεν είναι ιμπεριαλιστικά κράτη αλλά υβριδικοί κοινωνικοί σχηματισμοί κάτω από βοναπαρτιστικά καθεστώτα που προωθούν την καπιταλιστική παλινόρθωση. Το μέλλον τους δεν βρίσκεται στους ολιγάρχες και τους κομπραδόρες αλλά στην επαναστατική απαλλοτρίωσή τους, την επανεκκίνηση της πορείας που άρχισαν η Ρωσική και Κινεζική επανάσταση, η σύνδεση με την παγκόσμια σοσιαλιστική επανάσταση και η νίκη της.

Χωρίς να δίνουμε υποστήριξη σε κανένα Βοναπάρτη, ούτε στη γραμμή της καπιταλιστικής παλινόρθωσης και του συμβιβασμού με τον ιμπεριαλισμό που ακολουθούν το Κρεμλίνο και το Πεκίνο, παλεύουμε για την ήττα του ιμπεριαλισμού, την αποτροπή της αποικιοποίησης των πρώην εργατικών κρατών και την σοσιαλιστική αναγέννηση του ρωσικού και κινεζικού Οκτώβρη.

Η σύγκρουση των ιμπεριαλιστών των HΠΑ, της ΕΕ και του ΝΑΤΟ με την Ρωσία και την Κίνα, πολιτική, οικονομική, ακόμα και στρατιωτική "δια πληρεξουσίων" (Ουκρανία, Συρία) τείνει πλέον να πάρει διεθνείς διαστάσεις καθώς τα πυρά των αντιπάλων διασταυρώνονται σε όλες τις εύφλεκτες και γεωπολιτικά κρίσιμες περιοχές.

Από την φλεγόμενη Μέση Ανατολή, όπου η ιμπεριαλιστική επέμβαση για να ανακοπεί η αραβική επανάσταση έσπειρε το χάος, διέλυσε εντελώς την παλιά τάξη πραγμάτων και τα σύνορα όπως είχαν διαμορφωθεί τα τελευταία 100 χρόνια, μετά την συμφωνία Σάικς-Πικό, χωρίς να μπορέσει ο ιμπεριαλισμός να εγκαθιδρύσει κάποια νέα τάξη ή ισορροπία, η πυρκαγιά απειλεί να εξαπλωθεί προς τον Λίβανο και το Ιράν αλλά και στα Βαλκάνια και την Ευρώπη. Τα κοιτάσματα αερίου και πετρελαίου στην Ανατολική Μεσόγειο κι οι αγωγοί προς την Ευρώπη συσσωρεύουν νέο δυναμίτη στην πυριτιδαποθήκη, καθώς όλες οι περιφερειακές δυνάμεις (Ισραήλ, Αίγυπτος, Ελλάδα, Κύπρος, Τουρκία) εμπλέκονται κι αλληλοσυγκρούονται, φέρνοντας εγγύτερα μια γενική πολεμική ανάφλεξη.

Ο μόνος δρόμος που μπορεί να νικήσει τον πόλεμο είναι η συναδέλφωση των λαών στην κοινή πάλη ενάντια στους κοινούς εχθρούς, τον ιμπεριαλισμό και τις τοπικές άρχουσες τάξεις, για την ανατροπή τους. Την ειρήνη μπορεί να την φέρει μόνον η διεθνής σοσιαλιστική επανάσταση, η δημιουργία των Σοσιαλιστικών Ομοσπονδιών της Μέσης Ανατολής και των Βαλκανίων με πλήρη σεβασμό στην αυτοδιάθεση όλων των λαών, μαζί και του Παλαιστινιακού και Κουρδικού λαού.

Η ΔΙΕΘΝΗΣ

Η παγκόσμια καπιταλιστική κρίση και η επικείμενη νέα έκρηξή της, ανοίγουν μια νέα, δεύτερη φάση κοινωνικών και διεθνών συγκρούσεων που θα ξεπεράσει ό,τι γνωρίσαμε το 2010-2015, ενώ ταυτόχρονα η απειλή διεθνούς εξάπλωσης του ιμπεριαλιστικού πολέμου έρχεται στο επίκεντρο της Ιστορίας ξανά. Η απάντηση στην ιστορική πρόκληση δεν μπορεί παρά να είναι διεθνής και χρειαζόμαστε ΤΩΡΑ περισσότερο από ποτέ μια επαναστατική ΔΙΕΘΝΗ.

Πριν 80 χρόνια, το 1938, στις παραμονές του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου και μετά από καταστροφικές ήττες του επαναστατικού κινήματος και θριάμβων του φασισμού, η Τέταρτη Διεθνής ιδρύθηκε στο κενό που άφησε η διάλυση της Κομμουνιστικής Διεθνούς από την σταλινική γραφειοκρατία. Ο ιστορικός της ρόλος δεν ήταν απλώς να αντιπαλέψει την ολέθρια γραμμή του σταλινισμού αλλά η επέκταση κι η ολοκλήρωση, παγκόσμια, της Οκτωβριανής Επανάστασης. Αυτό το ιστορικό καθήκον παραμένει ανεκπλήρωτο - και επίκαιρη η οικοδόμηση της Τέταρτης Διεθνούς που ίδρυσαν ο Τρότσκυ κι οι σύντροφοί του, στις νέες συνθήκες και στη βάση όλων των ιστορικών εμπειριών κι αναζητήσεων της μαχόμενης και σκεπτόμενης ανθρωπότητας.

Το ΕΕΚ συμμετείχε από το 1997 στην διεθνή πάλη για την επανίδρυση της Τέταρτης Διεθνούς. Ο απολογισμός αυτής της πάλης και προπαντός ο σχεδιασμός των πολιτικών, προγραμματικών και οργανωτικών προοπτικών της θα συζητηθούν στη Διεθνή Συνδιάσκεψη που συγκαλείται στο Μπουένος Άιρες της Αργεντινής στις αρχές Απριλίου 2018. Η κρίσιμη αυτή Συνδιάσκεψη βρίσκεται στο κέντρο και του δικού μας 16ου Συνέδριου. 

Γιατί το ΕΕΚ είναι, θέλει να είναι, και μπορεί να υπάρξει ως δρώσα επαναστατική δύναμη μόνο σαν αναπόσπαστο μέρος ενός παγκόσμου κόμματος της Διαρκούς Επανάστασης.