Συνέντευξη του Εστεμπάν Βολκόφ, εγγονού του Λέον Τρότσκι

«Σκοπεύουν να υποτιμήσουν και να διαστρεβλώσουν τον ίδιο τον

Τρότσκι, γιατί οι ιδέες του εξακολουθούν να είναι πολύ επίκαιρες»

Του Ραούλ Καρμάχο – Μετάφραση από το International Viewpoint, ν. 533, Ιούνιος 2019

Η Πόλη του Μεξικού είναι ένα μέρος που αντανακλά την ιστορία. Το λίκνο του «μεξικάνικου πολιτισμού» είναι ένα χωνευτήρι πολιτισμών και αποτελεί μαρτυρία για μοναδικά γεγονότα στην ιστορία του 20ού αιώνα. Με το ακανόνιστο τοπίο των σπιτιών της, αποτέλεσμα της καταστροφής που προκλήθηκε από διαδοχικούς σεισμούς, η τεράστια πόλη μαζί με τα προάστια στεγάζουν 20 εκατομμύρια άνθρωπους. Ήταν το καταφύγιο ορισμένων από τους μεγαλύτερους συγγραφείς, ζωγράφους και ποιητές του περασμένου αιώνα. Ένας τόπος υποδοχής για χιλιάδες δημοκράτες που ξέφυγαν από τον φασισμό μετά τον ισπανικό εμφύλιο πόλεμο. Και επίσης, η μόνη χώρα στον «πλανήτη χωρίς βίζα» που είχε το θάρρος να αποδεχθεί το αίτημα του Λέον Τρότσκι για άσυλο.

Τα «μεσάνυχτα του αιώνα», σύμφωνα με τα λόγια του Βίκτορ Σερζ, που ήταν οι δεκαετίες του 1930 και 1940, βρηκαν τους Φρίντα Κάλο, Ντιέγκο Ριβέρα, Μάλκομ Λόουρυ, Αντρέ Μπρετόν, Τίνα Μοντότι και τον Τρότσκι να ζουν στην Πόλη του Μεξικού. Ο πρόεδρος Λάζαρο Καρντένας έφτιαξε από εκείνο τον τόπο και χρόνο ένα μοναδικό σημείο συνάντησης για μερικά από τα καλύτερα μυαλά της εποχής. Και μεταξύ όλων αυτών, ο Τρότσκι ξεχώρισε, σαν ένας από τους τελευταίους γιγάντες του 20ού αιώνα, δολοφονημένος με εντολή του Στάλιν στο ίδιο του το σπίτι, στη γειτονιά του Κογιοάκαν.

Στο ίδιο σημείο, συναντηθήκαμε πριν λίγες εβδομάδες με τον Εστεμπάν Βολκόφ, τον «Σιέβα», τον εγγονό του Τρότσκι, του γιου της Ζήνα Μπρόνσταιν και του Πλάτωνα Βολκόφ. Στα 94 χρόνια του, είναι ένας από τους τελευταίους που έζησαν με τον Τρότσκι και παρακολούθησαν τα τελευταία χρόνια της τραγικής μοίρας του ίδιου και της οικογένειάς του. Ο Εστεμπάν διατηρεί μια αξιοζήλευτη διαύγεια παρά την προχωρημένη ηλικία του. Αυτή η συνάντηση δεν θα ήταν δυνατή χωρίς τις προσπάθειες του José Luis Hernández Ayala και του Danny Laird, τους οποίους ευχαριστώ με όλη μου την καρδιά που μου επέτρεψαν να την κανονίσω.

Πριν από λίγες εβδομάδες, προωθήσατε ένα διεθνές μανιφέστο ενάντια στα ψεύδη που περιέχονται στη σειρά του Netflix σχετικά με τη ζωή του παππού σας. Γιατί πιστεύετε ότι 80 χρόνια μετά τη δολοφονία του, οι άνθρωποι εξακολουθούν να προσπαθούν να αμαυρώσουν την εικόνα του Τρότσκυ, στην περίπτωση αυτή η ρωσική κυβέρνηση του Βλαντιμίρ Πούτιν, ιδιοκτήτρια του καναλιού που παρήγαγε και εξέδωσε τη σειρά;

Ο Τρότσκι που αναδύεται σε αυτή τη σειρά είναι ένα χάος, χρησιμοποιώντας μια μεξικανική λέξη, μια «μαριχουάναδα». Οι Alexsander Kott και Konstantin Statsky (σκηνοθέτες της σειράς) προβάλλουν έναν χαρακτήρα που απέχει εκατομμύρια έτη φωτός από τον παππού μου. Δεν ήταν σε καμία περίπτωση τόσο ουδέτερος και μέτριος χαρακτήρας, όπως τον αποτυπώνουν.

Τον θυμάμαι ως επαναστάτη αφοσιωμένο εξ ολοκλήρου στον αγώνα για τον σοσιαλισμό. Ήταν προσεκτικός, θερμός, πάντα έτοιμος να διδάξει στους νεαρούς συντρόφους την μαρξιστική ιδεολογία. Δημιουργούσε μια πολύ ζεστή και φιλική ατμόσφαιρα γύρω του. Είχε μια σπουδαία αίσθηση του χιούμορ.

Το γεγονός ότι προσπαθούν να συκοφαντήσουν τον Λεον Τρότσκι αποτελεί –χωρίς αμφιβολία– ένδειξη ότι οι ιδέες του εξακολουθούν να είναι πολύ έγκυρες και γι ‘αυτό το λόγο [οι συκοφάντες του] διαστρεβλώνουν την ιστορία. Είναι γνωστό ότι για να κυριαρχήσουν στις εκμεταλλευόμενες μάζες καταστρέφουν και δολοφονούν τους ηγέτες τους και δυσφημούν τα ιδεολογικά τους όπλα, όπως ο μαρξισμός. Ο μαρξισμός έχει ταφεί δεν ξέρω κι εγώ πόσες φορές από αστούς ιδεολόγους, αλλά κάθε φορά επανέρχεται και αναδύεται από τον τάφο με περισσότερη ζωντάνια.

Όσα συμβαίνουν με αυτή τη σειρά είναι απόδειξη πως οι ιδέες του Τρότσκι έχουν ακόμα μεγάλη βαρύτητα. Οι δύο σκηνοθέτες, Kott και Statsky, κινηματογράφησαν τη δολοφονία του παππού μου με χυδαίο και παράλογο τρόπο. Λίγα γεγονότα έχουν εξακριβωθεί τόσο καλά από την μεξικάνικη κυβέρνηση της εποχής όσο η δολοφονία. Λίγες μέρες μετά τη δολοφονία πραγματοποιήθηκε αναπαράσταση του εγκλήματος στον κήπο του σπιτιού όπου ο διάσημος ντετέκτιβ Jesús Vázquez, ένας από τους αρχηγούς της μυστικής αστυνομίας, έπαιξε τον ρόλο του Τρότσκι να κάθεται σε μια καρέκλα και ο Mercader/Jackson [ο δολοφόνος του Τρότσκι κατ’ εντολή του Στάλιν] του έδειξε προσωπικά με μια τυλιγμένη εφημερίδα πως τον χτύπησε από πίσω στο κεφάλι. Δεν μπορώ πραγματικά να καταλάβω πώς μπορεί η Netflix να επιδίδεται σε μια τέτοια «ψεύτικη ιστορία» (fake history).

Το περίεργο είναι ότι μετά τη δολοφονία, μια από τις μεγαλύτερες εμμονές του Στάλιν ήταν να παρουσιάζει τη δολοφονία ως προσωπική διαμάχη μεταξύ του Τρότσκι και ενός απογοητευμένου υποστηρικτή του. Εκείνη την εποχή, ο Ρώσος πρεσβευτής στο Μεξικό, ο Konstantin Umansky είχε την «αδύνατη» αποστολή να δωροδοκήσει τη μεξικανική κυβέρνηση ώστε εκείνη να αποδεχθεί την εκδοχή του Στάλιν, ότι η δολοφονία ήταν το αποτέλεσμα ενός καβγά. Προφανώς, o Umansky δεν κατάφερε να εκπληρώσει την επιθυμία του Στάλιν, γιατί η μεξικάνικη κυβέρνηση δεν συμφώνησε να επιβάλει αυτή την εκδοχή. Το περίεργο είναι οτι ο Umansky απολύθηκε από την θέση του ως πρεσβευτής στο Μεξικό και μετατέθηκε σε μια δεύτερης τάξης πρεσβεία στην Κόστα Ρίκα, όπου δεν έφτασε ποτέ γιατί, στις 25 Ιανουαρίου του 1945, το στρατιωτικό αεροσκάφος που τον μετέφερε από την Πόλη του Μεξικού ανατινάχθηκε, σκοτώνοντας τον Umansky μαζί με την οικογένεια και τους συνεργάτες του.

Αλλά αποδεικνύεται ότι αυτοί οι δύο σκηνοθέτες, οι Kott και Statsky, αξεπέραστοι πρωτοπόροι της ιστορικής παραποίησης, αναβιώνουν την εκδοχή που ο Στάλιν θέλησε να επιβάλει και παρουσιάζουν τη δολοφονία ως μια διαμάχη μεταξύ του Τρότσκι και του δολοφόνου του, προσθέτοντας και μερικά άλλα παράλογα πράγματα. Αυτό που αναρωτιόμαστε όλοι είναι πως μια εταιρία όπως το Netflix επιδίδεται στην αναπαραγωγή αυτής της τελείως πλαστής ιστορίας. Σήμερα ζούμε στην εποχή των ψεύτικων ειδήσεων (“fake news”), πλέον έχουμε και την ψεύτικη ιστορία (“fake history”). Αλλά δεν είναι όλα άσχημα. Η σειρά έχει φέρει πολλούς επισκέπτες στο Σπίτι και Μουσείο του Λέoν Τρότσκi! (γέλια)

Η μορφή του Τρότσκι έχει αποτελέσει αντικείμενο πολλών ιστορικών αντιπαραθέσεων και διαφορετικών ερμηνειών. Ήταν μια φιγούρα που ενσάρκωνε πολλές ποιότητες, πράγμα που για πολλούς τον καθιστά έναν από τους «γίγαντες» του 20ού αιώνα. Ήταν ένας μεγάλος επαναστάτης πολιτικός, ένας εξαιρετικός συγγραφέας, ένας μεγάλος δημοσιογράφος, επιστήμονας και ειδικός στην τέχνη και τον πολιτισμό, και επιπλέον ένας από τους κυριότερους ηγέτες της Ρωσικής Επανάστασης, οργανωτής του Κόκκινου Στρατού, ο οποίος, αφού έφτασε στην κορυφή, υπέστη διώξεις, εξορία και τελικά δολοφονία. Ποιό νομίζετε ότι ήταν το πιο εξαιρετικό χαρακτηριστικό του παππού σας, ώστε, 80 χρόνια μετά τη δολοφονία του, παραμένει ένα σημαντικό πρόσωπο και μια πολιτική αναφορά για την αριστερά παγκοσμίως;

Αυτό που ξεχωρίζει περισσότερο από τον Τρότσκυ ήταν η βεβαιότητα και απόλυτη πίστη του στο σοσιαλιστικό μέλλον της ανθρωπότητας. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι είναι ένας από τους μεγάλους μαρξιστές θεωρητικούς. Ήταν αυτός που μελέτησε και ανέλυσε καλύτερα το γραφειοκρατικό καθεστώς, που δεν είχε νομιμοποίηση, υπό την ηγεσία του Στάλιν.

Σήμερα μπορούμε να κατανοήσουμε τις αναλογίες και τις δυναμικές όλων των επαναστάσεων. Μετά την πρόοδο και τον θρίαμβο ακολουθούν αποτυχίες και υποχώρηση. Στην Γαλλική Επανάσταση αυτό ήταν το «Θερμιδόρ». Στη Ρωσική Επανάσταση αυτό ήταν πολύ πιο αιματηρό και καταστροφικό.

Συχνά, με ρωτάνε, τι θα συνέβαινε αν ο Τρότσκυ είχε παραμείνει στην εξουσία αντί του Στάλιν; Είναι ένα ερώτημα που ο ίδιος ο Τρότσκι είχε απαντήσει: «Με τον στρατό πίσω μου, θα μπορούσα να πάρω την εξουσία μέσα σε λίγες ώρες. Αλλά αυτό θα είχε προδώσει την Επανάσταση όσο και ο Στάλιν. Μόνο αντί για μια γραφειοκρατική δικτατορία θα είχε εγκαθιδρυθεί μια στρατιωτική–γραφειοκρατική δικτατορία».

Γνωρίζουμε επίσης ότι ο Τρότσκι θεωρούσε το τελευταίο του στάδιο ως το σημαντικότερο στη ζωή του. Όταν ήταν εξόριστος, προσπάθησε να δημιουργήσει μια νέα επαναστατική πρωτοπορία με την ίδρυση της Τέταρτης Διεθνούς, μετά τη συντριβή και την καταστροφή της Δεύτερης και Τρίτης Διεθνούς. Πολύ σύντομα όμως υπέστη την πρώτη επίθεση, την 24^η Μαΐου 1940, από την οποία επέζησε σαν από θαύμα, χάρη στη Ναταλία Σέντοβα [η σύζυγος και σύντροφός του], που τον πέταξε γρήγορα κάτω από το κρεβάτι και τον προστάτεψε με το σώμα της στη σκοτεινότερη γωνία του δωματίου.

Αλλά ο Τρότσκυ ήξερε πολύ καλά οτι του είχαν δώσει μόνο μια αναβολή και πως σύντομα θα έφτανε μια ακόμα επίθεση. Το ερώτημα ήταν που και πως θα ερχόταν η δολοφονία του. Έτσι, όταν πραγματοποιήθηκε η τελική επίθεση, στεκόταν στη πόρτα του γραφείου του προς τη τραπεζαρία και, αιμοραγώντας στο πρόσωπο και με σπασμένα δόντια, πλησίασε τη Ναταλία δείχνοντας τον δολοφόνο, ο οποίος είχε ακινητοποιηθεί από έναν από τους φύλακες, και είπε «Τζάκσον», υποδεικνύοντας ότι από εκεί προέρχεται.

Οι νεαροί σύντροφοι επικρίθηκαν πολύ επειδή δεν έλαβαν αρκετές προφυλάξεις και αν ήταν πιο προσεκτικοί ίσως θα μπορούσαν να έχουν παρατείνει τη ζωή του παππού. Άλλα ήταν αναπόφευκτο πως το ρωσικό κράτος και η GPU του Στάλιν θα κατέληγαν να δολοφονήσουν το παππού.

Και αυτό που επέσπευσε τη δολοφονία του ήταν αναμφισβήτητα ότι εκείνη τη περίοδο ξεκίνησε να γράφει τη βιογραφία του Στάλιν. Κατόπιν αιτήματος ενός αμερικανικού εκδότη και δεδομένης της επισφάλειας και των ελλείψεων στην οποία ζούσε η οικογένεια, αυτό το σημαντικό ποσό χρημάτων δεν μπορούσε να παραβλεφθεί. Αλλά δεν επεδείκνυε πολύ ζήλο στο να γράψει τη βιογραφία αυτή, καθώς το κύριο ενδιαφέρον του ήταν να τελειώσει με την βιογραφία του Λένιν, από την οποία είχε ήδη ολοκληρώσει το κομμάτι που αναφερόταν στα νεανικά του χρόνια. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η συγγραφή της βιογραφίας του Στάλιν επέσπευσε τη δολοφονία του. Ένας από τους φρουρούς, που είχαν έλθει ένα μήνα πριν τις 24 Μαΐου, ο Ρόμπερτ Σέλντον Χάρτε, ζητούσε συνεχώς από τον γραμματέα του παππού πληροφορίες για το πως θα γίνει η βιογραφία, ώστε να τις μεταδώσει απευθείας στο Κρεμλίνο.

Το πολιτικό ρεύμα που χαρακτηρίζεται ως «Τροτσκισμός» είναι αρκετά διαιρεμένο. Αυτό δεν είναι μια νέα εξέλιξη και σίγουρα η δύσκολη καταγωγή της Τέταρτης Διεθνούς έχουν επηρεάσει αυτή τη κατάσταση, καθώς δημιουργήθηκε σε μια περίοδο κάμψης του επαναστατικού κύματος και διώχτηκε διπλά, τόσο από τις καπιταλιστικές χώρες, όσο και από τον Σταλινισμό. Υπάρχουν ρεύματα που προσδιορίζονται με βάση αυτή την παράδοση, τα οποία έχουν αποκτήσει υπολογίσιμη επιρροή σε ευρωπαϊκές χώρες και στην Λατινική Αμερική. Συμμερίζεστε ότι το χτίσιμο μιας μαζικής επαναστατικής Διεθνούς παραμένει ένας απαραίτητος στόχος, όπως πίστευε ο παππούς σας;

Σύμφωνα με τον αμερικανό τροτσκιστή Τζόζεφ Χάνσεν, μια από τις τελευταίες φράσεις του Λέων Τρότσκυ ήταν: «Είμαι σίγουρος για τον θρίαμβο της Τέταρτης Διεθνούς». Αυτό το καθήκον εκκρεμεί ακόμα … Και φυσικά, για να αποκτήσουμε επιρροή και βαρύτητα σήμερα οφείλουμε να συμμετέχουμε στα κινήματα που παλεύουν και να μην κλειδώσουμε τους εαυτούς μας σε ένα γραφείο όπου θα κάνουμε λαμπρές μαρξιστικές αναλύσεις, όπως κάνουν πολλές ομάδες, προκειμένου να ανακουφιστούν. Η συμμετοχή στον πραγματικό αγώνα είναι πολύ σπουδαία.

Πηγή : okde