Η κρίση της ΛΑΕ / του Αντώνη Νταβανέλου

Αντώνης Νταβανέλος

Οι εκλογές ήταν για τη ΛΑΕ μια συντριπτική πολιτική ήττα. Όχι μόνο δεν κατόρθωσε να αντλήσει από τη δεξαμενή της αγανάκτησης απέναντι στον Τσίπρα, αλλά έχασε και μεγάλο μέρος της επιρροής που είχε στο ξεκίνημά της, το 2015: Πήρε 0,56% (από 2,86% το Σεπτέμβρη του ’15) και 31.180 ψήφους (από 155.242 ψήφους).

Τα στοι­χεία είναι αφο­πλι­στι­κά και δεν μπο­ρούν να ερ­μη­νευ­τούν με δευ­τε­ρεύ­ο­ντες πα­ρά­γο­ντες, όπως η πο­λι­τι­κή αι­σθη­τι­κή ή η «διεισ­δυ­τι­κό­τη­τα» κά­ποιων ηγε­τι­κών προ­σώ­πων. Οι αριθ­μοί δεί­χνουν πο­λι­τι­κό πρό­βλη­μα.

Αυτό εμ­φα­νί­στη­κε γρή­γο­ρα μετά την ιδρυ­τι­κή Συν­διά­σκε­ψη του 2016. Για υγιείς λό­γους, η ηγε­σία της ΛΑΕ πα­ρέ­μει­νε προ­ση­λω­μέ­νη στην προ­ο­πτι­κή της ανα­τρο­πής του Τσί­πρα από τα αρι­στε­ρά. Όμως εγκλω­βί­στη­κε στην άποψη ότι αυτό μπο­ρεί να συμ­βεί/θα συμ­βεί μέσα από μια αιφ­νί­δια κε­ντρι­κο­πο­λι­τι­κή κρίση και εκλο­γι­κή ανα­τρο­πή, άποψη που οδη­γού­σε τη ΛΑΕ σε μια διαρ­κή «εκλο­γι­κή ετοι­μό­τη­τα». 

Με δε­δο­μέ­νους τους πε­ριο­ρι­σμούς σε στε­λε­χι­κούς, υλι­κούς κ.ά. «πό­ρους», αυτό οδή­γη­σε σε υπο­τί­μη­ση της απα­ραί­τη­της προ­σπά­θειας συ­γκρό­τη­σης των ορ­γα­νώ­σε­ων βάσης, συ­γκρό­τη­σης της εξω­στρε­φούς πα­ρέμ­βα­σης στο μα­ζι­κό κί­νη­μα με όρους στα­θε­ρό­τη­τας και συ­νέ­χειας (και όχι κυ­ρί­ως με «επι­κοι­νω­νια­κούς» ακτι­βι­σμούς) και διαρ­κούς συ­γκρό­τη­σης της πο­λι­τι­κής άπο­ψης και γραμ­μής μέσα σε έναν κόσμο που άλ­λα­ζε γύρω μας με τα­χύ­τη­τα.

Σε αυτό το διά­στη­μα ανα­πτύ­χθη­καν οι «συ­νή­θειες» υπο­κα­τά­στα­σης των διερ­γα­σιών ενός με­τώ­που, όπως ήταν και είναι η ΛΑΕ, από μια συ­γκε­ντρω­τι­κή και προ­σω­πο­κε­ντρι­κή λει­τουρ­γία της ηγε­σί­ας του, ενός κύ­κλου ελά­χι­στων στε­λε­χών.

Σε αυτό το διά­στη­μα η πο­λι­τι­κή της ΛΑΕ είχε να ανα­με­τρη­θεί με νέα κρί­σι­μα ζη­τή­μα­τα: Τι ήταν η «ρήξη» με την πα­γκο­σμιο­ποί­η­ση που αντι­προ­σώ­πευε ο Τραμπ; Ποια ήταν η διά­στα­ση των ρωγ­μών στην ΕΕ που ση­μα­το­δο­τού­σε το Brexit; Ποια στάση έπρε­πε να κρα­τη­θεί απέ­να­ντι στο ανερ­χό­με­νο ρεύμα του ακρο­δε­ξιού «ευ­ρω­σκε­πτι­κι­σμού»; Πώς κά­νου­με πο­λι­τι­κή μέσα σε συν­θή­κες σχε­τι­κής υπο­χώ­ρη­σης των μαζών από το άμεσο πο­λι­τι­κό προ­σκή­νιο; Με ποιες αιχ­μές αντι­με­τω­πί­ζου­με τη σχε­τι­κή στα­θε­ρο­ποί­η­ση του Τσί­πρα; Τι στάση κρα­τά­με απέ­να­ντι στη Ρωσία του Πού­τιν και την Κίνα της Cosco;

Αν με­τρή­σει τις απα­ντή­σεις που δό­θη­καν σε αυτά και άλλα κε­ντρι­κά ερω­τή­μα­τα από τις στή­λες πχ της Iskra, θα βρει πολλά ατο­πή­μα­τα και πολλά «φάουλ», πολ­λούς αυ­θαί­ρε­τους «νε­ω­τε­ρι­σμούς» που πα­ρα­βί­α­ζαν τις συμ­φω­νί­ες και τα πλαί­σια της ιδρυ­τι­κής από­φα­σης της ΛΑΕ. Θε­ω­ρού­νταν «δι­καί­ω­μα» μιας «συ­νι­στώ­σας», που όμως λει­τουρ­γού­σε ως (η ηγε­σία της) ΛΑΕ και κα­το­χύ­ρω­νε «δε­δο­μέ­να» για το πο­λι­τι­κό προ­φίλ της ΛΑΕ συ­νο­λι­κά.

Η από­στα­ση αυτών των απα­ντή­σε­ων από την πραγ­μα­τι­κό­τη­τα, οδή­γη­σε σε ενί­σχυ­ση της ηγε­τι­κής υπο­κα­τά­στα­σης.

Το κρί­σι­μο ζή­τη­μα που προ­κά­λε­σε κλι­μά­κω­ση ήταν το ξέ­σπα­σμα των «γε­ω­πο­λι­τι­κών» στην ανα­το­λι­κή Με­σό­γειο και κυ­ρί­ως το «μα­κε­δο­νι­κό».

Μας ήταν γνω­στό ότι το μέ­τω­πο ΛΑΕ ήταν μια συμ­μα­χία με ένα «πα­τριω­τι­κό» ρεύμα της αντι­ι­μπε­ρια­λι­στι­κής Αρι­στε­ράς. Γνω­ρί­ζα­με τις θέ­σεις που κρά­τη­σε επί δε­κα­ε­τί­ες, δί­νο­ντας προ­τε­ραιό­τη­τα στην κα­ταγ­γε­λία της ιμπε­ρια­λι­στι­κής πο­λι­τι­κής, αλλά επί­σης υπο­στη­ρί­ζο­ντας «λύ­σεις» που επι­ζη­τού­σαν μια απο­φυ­γή της όξυν­σης και κυ­ρί­ως του πο­λέ­μου. Υπο­στη­ρί­ζο­ντας θέ­σεις (επί δε­κα­ε­τί­ες…) όπως η Δι­ζω­νι­κή Δι­κοι­νο­τι­κή Ομο­σπον­δία στην Κύπρο και η «σύν­θε­τη ονο­μα­σία με γε­ω­γρα­φι­κό προσ­διο­ρι­σμό» σχε­τι­κά με τη Δη­μο­κρα­τία της Μα­κε­δο­νί­ας. Δεν συμ­φω­νού­σα­με, αλλά κα­τα­νο­ού­σα­με αυτήν την πο­λι­τι­κή, που άλ­λω­στε δια­περ­νά ένα πλα­τύ­τα­το τμήμα της Αρι­στε­ράς στην Ελ­λά­δα.

Και, αίφ­νης, αντι­με­τω­πί­σα­με μια στρο­φή:

Στην Κύπρο κάθε εί­δους ρύθ­μι­ση για «ει­δι­κή προ­στα­σία» μιας πλη­θυ­σμια­κής συ­νι­στώ­σας/μειο­νό­τη­τας, άρ­χι­σε να χα­ρα­κτη­ρί­ζε­ται προ­δο­σία του ενιαί­ου κρά­τους και των «κυ­ριαρ­χι­κών δι­καιω­μά­των του». Στα Βαλ­κά­νια η κρι­τι­κή στη συμ­φω­νία των Πρε­σπών συ­γκε­ντρώ­θη­κε στην κα­ταγ­γε­λία του «αλυ­τρω­τι­σμού» των γει­τό­νων, εγέρ­θη­κε ζή­τη­μα «ασφά­λειας των συ­νό­ρων», ενώ το όνομα «Βό­ρεια Μα­κε­δο­νία» (που θα έπρε­πε να χαι­ρε­τί­ζουν οι οπα­δοί της «σύν­θε­της ονο­μα­σί­ας με γε­ω­γρα­φι­κό προσ­διο­ρι­σμό», σε βάρος του δι­καιώ­μα­τος στον αυ­το­προσ­διο­ρι­σμό…) έγινε συ­νώ­νυ­μο της… εθνι­κής μειο­δο­σί­ας.

Επι­μεί­να­με ότι η συμ­φω­νία των Πρε­σπών δεν είχε κα­τα­λυ­τι­κό ρόλο στην κρίση της κυ­βέρ­νη­σης Τσί­πρα. Αυτό απο­δεί­χθη­κε στη Βουλή και πολύ πε­ρισ­σό­τε­ρο στα εκλο­γι­κά απο­τε­λέ­σμα­τα, γιατί η πτώση του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ δεν είναι με­γα­λύ­τε­ρη στη βό­ρεια Ελ­λά­δα. Όμως η από­φα­ση της Δε­ξιάς και της ακρο­δε­ξιάς για τα εθνι­κι­στι­κά συλ­λα­λη­τή­ρια ήταν ση­μα­ντι­κή: ήταν τμήμα μιας στρα­τη­γι­κής για να πέσει ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ με κα­θε­στω­τι­κούς όρους, για να με­τα­τρα­πεί η ήττα του Τσί­πρα σε γε­νι­κή υπο­χώ­ρη­ση της επιρ­ρο­ής, των ιδεών, ακόμα και των συμ­βό­λων της Αρι­στε­ράς.

Το αλ­λη­θώ­ρι­σμα της ηγε­σί­ας της ΛΑΕ προς αυτήν την κα­τεύ­θυν­ση ήταν σο­βα­ρό, αυ­το­κτο­νι­κό, λάθος.

Στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα ήταν αλ­λα­γή βα­σι­κού ακρο­α­τη­ρί­ου. Και ήταν αλ­λα­γή απο­λύ­τως τυφλή: Συσ­σώ­ρευε απώ­λειες από τα αρι­στε­ρά, ενώ δεν κέρ­δι­ζε από δεξιά, γιατί ο εθνι­κι­στι­κός χώρος είναι συ­νυ­φα­σμέ­νος με τη ροπή στην ακρο­δε­ξιά και τον αντι­κομ­μου­νι­σμό.

Η προ­σπά­θεια «σύν­θε­σης» μιας αντι­μνη­μο­νια­κής πο­λι­τι­κής με κέ­ντρο το κοι­νω­νι­κό ζή­τη­μα, με μια πο­λι­τι­κή «εθνι­κού»-πα­τριω­τι­κού ακρο­α­τη­ρί­ου ήταν κα­τα­δι­κα­σμέ­νη να οδη­γη­θεί σε κενό τόπο. Εκτι­μή­σεις για «γε­ω­πο­λι­τι­κό μνη­μό­νιο» και κίν­δυ­νο «ακρω­τη­ρια­σμού της χώρας» με ομι­χλώ­δεις εκ­κλή­σεις για κά­ποιο «πα­τριω­τι­κό μέ­τω­πο», αν γί­νο­νταν πι­στευ­τές έστελ­ναν κόσμο στα με­γά­λα κόμ­μα­τα και κυ­ρί­ως στη Δεξιά, ενώ λει­τουρ­γούν νο­μι­μο­ποι­η­τι­κά για την εθνι­κι­στι­κή-ρα­τσι­στι­κή ακρο­δε­ξιά.

Δυ­στυ­χώς αυτά τα «ανοίγ­μα­τα» δεν πε­ριο­ρί­στη­καν στην εσω­τε­ρι­κή συ­ζή­τη­ση. Προ­βλή­θη­καν σε με­γά­λα ακρο­α­τή­ρια, με αυ­θαί­ρε­το τρόπο ως θέ­σεις της ΛΑΕ.

Αυτή η πο­λι­τι­κή είναι στη βάση της απο­συ­σπεί­ρω­σης που ερ­μη­νεύ­ει το εκλο­γι­κό απο­τέ­λε­σμα κρί­σης της ΛΑΕ.

Ο Π. Λα­φα­ζά­νης, ακόμα και με το κεί­με­νο της πα­ραί­τη­σής του ανα­δει­κνύ­ει αυτό το ζή­τη­μα, ανα­λαμ­βά­νο­ντας όμως την ευ­θύ­νη της απο­τυ­χί­ας. Είναι πραγ­μα­τι­κά δυ­σά­ρε­στο ότι αυτή την ευ­θύ­νη την ανα­λαμ­βά­νει ένας άν­θρω­πος με με­γά­λη και αδιά­λει­πτη πα­ρου­σία στο κομ­μου­νι­στι­κό κί­νη­μα, πα­ρου­σία που αρ­χί­ζει στα σκλη­ρά χρό­νια της αντι­δι­κτα­το­ρι­κής δρά­σης.

Η αλ­λα­γή ηγε­σί­ας, με την ανά­δει­ξη μιας συλ­λο­γι­κής-πλου­ρα­λι­στι­κής-ανα­νε­ω­μέ­νης ομά­δας, είναι μόνο το πρώτο από τα ανα­γκαία βή­μα­τα ανα­συ­γκρό­τη­σης της ΛΑΕ.

Η πο­λι­τι­κή αυ­το­κρι­τι­κή, που θα ανα­δει­κνύ­ει με σα­φή­νεια τα λάθη αυτής της πο­λι­τι­κής, είναι το δεύ­τε­ρο ανα­γκαίο βήμα. Γιατί είναι απα­ραί­τη­το για μια σαφή «στρο­φή» της ΛΑΕ προς τη ρι­ζο­σπα­στι­κή αρι­στε­ρή πο­λι­τι­κή. Προς τη μόνη πο­λι­τι­κή για την οποία αξί­ζει να επι­μέ­νει κα­νείς να αγω­νί­ζε­ται.

Ου­σια­στι­κά, συ­γκε­κρι­μέ­να, πει­στι­κά βή­μα­τα προς την κα­τεύ­θυν­ση αυτή, είναι η απα­ραί­τη­τη προ­ϋ­πό­θε­ση για κάθε συ­ζή­τη­ση περί συ­νέ­χειας της ΛΑΕ.

*Ανα­δη­μο­σί­ευ­ση από την Ερ­γα­τι­κή Αρι­στε­ρά